Veel nieuwe wetgeving lost problemen op die al achter ons liggen. Het is ook lastig wetgeving te maken die ver vooruit kijkt; daarmee regeer je als democratische samenleving over je generatie – en wellicht de generatie daarna – heen. Maar soms leveren ervaringen uit het recente verleden voldoende argumenten op om wel degelijk ver naar voren te reguleren. Een goed voorbeeld is de Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd. Daarmee werd de AOW-leeftijd vanaf 1 januari 2013 steeds stapsgewijs verhoogd, tot 67 jaar in 2023. Vanaf 2024 wordt de AOW-leeftijd op grond van deze wet gekoppeld aan de levensverwachting. Dit wetsvoorstel was gebaseerd op ervaringscijfers over de toenemende levensverwachting en daarmee de vergrijzing. Hoeveel discussie en vooral weerstand is er niet aan deze fundamentele stelselwijziging voorafgegaan. Uiteindelijk is het wetsvoorstel daarover op een betrekkelijke achternamiddag vrijwel schadevrij – dus compromisloos – door het parlement geloodst.
Of bijvoorbeeld de WWZ toekomstbestendig blijkt, zal de praktijk de komende jaren uitwijzen.
De vice-voorzitter van de Raad van State gaf enige maanden geleden in het jaarverslag van dat college onomwonden aan dat er bij de WWZ sprake is van het implementeren van oude oplossingen voor nieuwe problemen. We zullen het zien.
De ILO is ondertussen zeker met toekomstgerichte regelgeving bezig, op het gebied van preventie van arbeidsongeschiktheid en beroepsziekten.
Meer dan 313 miljoen werkenden doen niet-fatale beroepsziekten- en verwondingen op. Dat staat gelijk aan 860.000 mensen per dag die op het werk ziek of gewond raken. Per dag sterven wereldwijd ook nog eens 6400 mensen door een ongeluk op het werk of een beroepsziekte, per jaar zijn dat 2,3 miljoen werkgerelateerde sterfgevallen. Werk is een van de grootste probleemveroorzakers in de wereldgezondheid.
De met gezondheidsissues op het werk gemoeide kosten belopen mondiaal $ 2,8 triljoen. Dat is 4% van het totaal van alle bruto nationale produkten in de wereld.
Die kosten ontstaan door het behandelen en begeleiden van de arbeidsongeschiktheid zelf, maar ook door werkonderbreking, productieverlies et cetera.
Om die reden heeft de ILO een dag ingesteld, die gericht is op de preventie van arbeidsgerelateerde ziektes en ongelukken op het werk: de World Day for Safety and Health at Work.
In het kader daarvan riep de ILO onlangs op tot het ontwikkelen van een preventiecultuur op het werk. Daarmee bedoelt de ILO niet veel meer dan het door alle stakeholders meewerken aan het verwezenlijken van een veilige en gezonde werkomgeving door een goed systeem van rechten en verplichtingen en het prioriteit geven aan het principe van preventie.
Preventie is daarbij niet zomaar het door hulpmiddelen of faciliteiten voorkomen van incidenten – preventie is het stelselmatig voorkomen van werkgerelateerde gezondheidsproblemen, door maatregelen en ingrepen in en rondom het werk.
In de EU zijn we daar al een flink eind mee op weg door het formuleren van de werkgeversverantwoordelijkheid voor fysieke en psychische veiligheid op het werk. Wat nog steeds ontbreekt is een preventiecultuur, die daadwerkelijk stuurt op gezondheid. Anders gezegd: voorkomen is beter dan genezen, maar gezondheid is de beste basis voor voorkomen.
Het blijkt moeilijk om sociale partners hierin mee te krijgen. Aan de kant van werknemers wijst men op de onwenselijkheid van het ingrijpen in leefstijl, of toch op zijn minst betutteling – en daarmee volgens sociale partners aan werknemerszijde: te zeer een inbreuk op de privésfeer. Aan de kant van de werkgevers is men beducht voor nog meer verplichtingen, verantwoordelijkheden en administratieve lasten.
Het is hier dat telkens opnieuw een impasse ontstaat in de discussie over de rol van de bedrijfsgeneeskundige zorg. Ik zou zelf vinden dat in een toekomst met steeds meer vergrijzing en steeds langer doorwerkende mensen van steeds diversere achtergrond, bedrijfsgeneeskundigen die de sector en het bedrijf goed kennen, bij uitstek een bijdrage kunnen leveren aan het beter functioneren van de arbeidsmarkt – en vooral: het langer gezond laten doorwerken van iedereen.
Werkgevers zouden moeten inzien dat er nauwelijks echt verplichtingen voor hen bijkomen, terwijl de kostenvoordelen voor hen enorm zijn, wanneer werknemers langer en gezonder, en daarmee ook beter kunnen doorwerken. En werknemers zouden zich moeten realiseren dat gezonder leven rondom het werk niet alleen betekent dat zij langer en beter kunnen doorwerken, maar ook dat zij – doordenker – gezonder kunnen leven: dat weegt toch ruimschoots op tegen een mogelijk klein verlies aan privésfeer.
Het is kennelijk het menselijk noodlot dat wij toezien hoe de robot geleidelijk aan steeds meer werk aankan, en ook steeds moeilijker werk van ons overneemt, terwijl we ondertussen niet goed in staat zijn om de kennis die we hebben over het verbeteren en verlengen van onze eigen, menselijke gezondheid te vertalen naar toekomstige arbeidsomstandigheden. Het is juist nu, waar we al kunnen voorzien dat de arbeidsmarkt de komende decennia grote transities gaat doormaken, van groot belang dat wij onze arbeidsomstandighedenwetgeving drastisch herzien – en veel meer toespitsen op preventie, en daarmee: de toekomst.
Column
Preventieve arbo wetgeving
- Geschreven door Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Alle verschenen columns kunt u ook nog eens rustig nalezen. Reeds verschenen zijn:
2018
Aflevering 13
Experimenteren of regelen. Vervroeging van rechterlijke bemoeienis met arbeidsrechtelijke vragen
mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 12
VOF-arbeid
prof. mr. S.S.M. Peters
Aflevering 11
De prijs van het arbeidsrecht
prof. mr. R.A.A. Duk
Aflevering 9/10
Big data op de werkvloer
prof. mr. W.L. Roozendaal
Aflevering 7/8
Balancerende kloven van de arbeidsmarkt…
prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 6
De Europese Arbeidsautoriteit: een logische stap in de bestrijding van misstanden bij grensoverschrijdende arbeid?
prof. mr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 5
Cin Cin!
Prof. mr. Barend Barentsen
Aflevering 4
Payroll: waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan
Prof. mr. Femke Laagland
Aflevering 3
Over het Regeerakkoord en een olifant
mr. drs. P.Th. Sick
Aflevering 2
Voorwoord (pre-packxit)
M.L. Lennarts, S.S.M. Peters & F.M.J. Verstijlen
Aflevering 1
Too weak @ #metoo
prof. mr. S.F. Sagel
2017
Aflevering 12
Een New Day of Groundhog Day?
Mr. A. Keizer
Aflevering 11
Een sociale pijler ook voor Nederland?
prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 10
Bekijk het een van een andere kant
mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 8/9
Het kat-en-muisspelletje met werknemers op tijdelijke contracten
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 6/7
Een Europees evenwicht herijkt?
Mr. R.A.A. Duk
Aflevering 5
Herziening van het ontslagrecht? Bezint eer ge begint ...
Prof. mr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 4
De elite, het volk en het sociale recht
Prof. mr. W.L. Roozendaal
Aflevering 3
Oordelen zonder onderscheid
Mr. K.G.F. van der Kraats
Aflevering 2
One issue
Prof. mr. S.F. Sagel
Aflevering 1
Je maintiendrai
Prof. mr. B. Barentsen
2016
Aflevering 12
(Weg)kijken
Mr. dr. P.H. Burger
Aflevering 11
Sociale triple-A status EU? A vision alone will not suffice
Prof. mr. S.S.M Peters
Aflevering 10
“Wir schaffen es”: verantwoord welkom aan wat vreemd en nieuw is
Mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 8/9
De Participatiemaatschappij aan banden
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 6/7
De Raad van State, arbeidsrecht en wetgeving
Prof. mr. R.A.A. Duk
Aflevering 5
Een luchtballon in de wind
Mr. drs. K.G.F. van der Kraats
Aflevering 4
Langer doorwerken of langer werkloos zijn
Prof. mr. dr. W.L. Roozendaal
Aflevering 3
Aanmodderen in het oog van de storm of navigeren met een sociaal kompas?
Prof. mr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 2
Representativiteit is een illusie
Prof. mr. B. Barentsen
Aflevering 1
Wwz: pas toe en leg uit!
Prof. mr. S.F. Sagel
2015
Aflevering 12
De weg naar de arbeidsmarkt
Mr. dr. P.H. Burger
Aflevering 11
Transitievergoeding: niet lappen maar kappen
Prof. mr. S.S.M. Peters
Aflevering 10
Het arbeidsrecht van de toekomst
Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 8/9
Wat gaan we er met ons allen van bakken?
Mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 6/7
Preventieve arbo wetgeving
Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 5
Franse toestanden
Mr. drs. P.Th. Sick
Aflevering 4
Schijnzelfstandigen: de sociale partners zijn nu aan zet
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 3
"Minder, minder, minder"? Over verlaging van beloningen en zo
Prof. mr. R.A.A. Duk
Aflevering 2
Doorwerkende AOW'ers: altijd voordelig!
Prof. mr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 1
Broodroof
Prof. mr. B. Barentsen
2014
Aflevering 12
Het muizengaatje verdient de hoofdprijs
Prof. mr. S.F. Sagel
Aflevering 11
Voor de kleintjes mag het arbeidsrecht een paar onsjes minder zijn
Prof. mr. S.S.M. Peters
Aflevering 10
Participatiesamenleving
Mr.dr. P.H. Burger
Aflevering 8/9
Stop proletarisch winkelen op de Europese arbeidsmarkt
Mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 6/7
Een zinnig wetsvoorstel over klokkenluiders
Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 5
Ieder voor zijn eigen of een gezamenlijk activerend arbeidsmarktbeleid?
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 4
Van participatie en quota, en van het spekken van de kas
Mr. drs. P.Th. Sick
Aflevering 3
Drucker, Levenbach en het Wetsvoorstel Werk en Zekerheid
Prof. mr. R.A.A. Duk en prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 2
Vraag naar en aanbod van arbeid in de participatiesamenleving
Prof. mr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 1
Wolf
Prof. mr. S.F. Sagel
2013
Aflevering 12
De marathonman
Mr. dr. P.H. Burger
Aflevering 11
'Europees wat moet, nationaal wat kan'
Prof. mr. S.S.M. Peters
Aflevering 10
It's the implementation of the rule, stupid, not the rule as such
Mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 8/9
Weg met het ontslag op staande voet
Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 6/7
De polder wast witter?
Mr. R.A.A. Duk
Aflevering 5
Homo homini lupus
Mr. drs. P.Th. Sick
Aflevering 4
Naar een Nota Flexibiliteit en zekerheid 2.0
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 3
Euphemia
Mr. S.F. Sagel
Aflevering 2
Regeren is vooruit zien ...
Mr. S.F. Sagel
Aflevering 1
Ouder worden komt dagelijks voor
Prof. mr. B. Barentsen
2012
Aflevering 12
Langer werken
Mr. dr. P.H. Burger
Aflevering 11
Eerlijk zullen we alles delen - jong en oud op de arbeidsmarkt
Prof.mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 10
'The Times They Are A-Changin'
Mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 8/9
Gebruik van sociale media kan ernstige gevolgen hebben voor uw beroepsleven.
Dr. S.S.M. Peters
Aflevering 6/7
Het Kunduz-akkoord en het ontslagrecht
Mr. R.A.A. Duk
Aflevering 5
Driekwart dwingend recht: de werknemer voldoende beschermd?
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 4
Het ontslagstelsel volgens Koser Kaya: oude wijn, met een slecht etiket
Mr. drs. P.Th. Sick
Aflevering 3
Arbeidsparticipatie van vrouwen: 'Moet jij werken?'
Prof. mr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 2
Factor 20 als smeermiddel tegen maatschappelijke (belonings)onrust?
Mr. M. van Eck
Aflevering 1
Kosten van normalisering
Prof. mr. G.J.J.Heerma van Voss
2011
Aflevering 12
Legitimatie, legitimatie, legitimatie. Over werkgevers, gele vakbonden en Kamerleden
Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 11
De ene aardbei is de andere nog niet
Dr. mr. P.H. Burger
Aflevering 10
De angst voor anders
Prof. mr. E. Verhulp
Aflevering 8/9
Overheid en arbeidsverhoudingen: we zijn warempel Sinterklaas niet
Mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 6/7
Hoe onzeker mogen onze pensioenen zijn?
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 5
De payroll-cao: over dingen die voorbijgaan?
Mr. M. van Eck
Aflevering 4
Wettelijke verankering van de ‘Balkenendenorm’ nabij?
Prof. mr. dr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 3
Het ontslagrecht: een vierjarig bestand?
Mr. R.A.A. Duk
Aflevering 2
Europese invloed op het sociaal beleid
Prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss
Aflevering 1
Een brug tussen de wal en het schip
Mr. J.M. van Slooten en mr. G. Boot
2010
Aflevering 12
Wie is hier nu echt zelfstandig op de arbeidsmarkt?
Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Aflevering 11
Ontschillen op de arbeidsmarkt
Prof. dr. A.C.J.M. Wilthagen
Aflevering 10
Markt en politiek
Mr. H.W.M.A. Staal
Aflevering 8/9
En juristen kunnen niet rekenen ...?
Prof. mr. E. Verhulp
Aflevering 6/7
Minister Donner en de 'frauderende' zzp'ers
Prof. mr. F.J.L. Pennings
Aflevering 5
Brief aan de minister-president
Mr. M. Van Eck
Aflevering 4
Opzij?! Wettelijke streefcijfers voor vrouwelijke bestuurders en commissarissen
Mr. M.S. Houwerzijl
Aflevering 3
De bestuurder geen werknemer meer?
Prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss
Aflevering 2
Welke toekomst heeft de medezeggenschap?
Mr. R.A.A. Duk
Aflevering 1
Een rapport over verhouding bestuur, commissarissen en institutionele belegger: waar is de werknemer?
Prof. mr. F.B.J. Grapperhaus
Gratis nieuwsbrief!
Wilt u om de week op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van het arbeidsrecht dan kunt u een GRATIS abonnement nemen op de nieuwsbrieven 'Inzicht in Arbeidsrecht' door hier te klikken.